Futbol, basketbol, tenis, voleybol gibi sporlarda altyapılar giderek daha da geniş kitlelere yayılıyor. Aileler çocuklarını spora yönlendiriyor. Peki spora yönlendirilen bu çocukların ayak ve ayak bileği sorunları ne durumda? Bunun cevabını Fulya Ayak Cerrahi Merkezi Kurucusu, ayak ve ayak bileği cerrahi uzmanı Op. Dr. Selim Muğrabi veriyor. Spor yapan çocukların sağlığıyla ilgili doğru bilinen yanlışları anlatıyor:
Yanlış: Ağırlık egzersizi yapan çocuğun boyu kısa kalır!
Doğru: Çocuklara ağırlık egzersizi yaptırırsan boyları kısa kalır düşüncesi yanlış. Aslında artık çocukların da, özellikle 11-12 yaşlarında çocukların, iyi bir kalp ve güç egzersizi yapmaları onların kas güçlerini arttırıyor. Ve boylarının uzama oranını etkilemiyor. Çocuklar salona gidemez, egzersiz çalışamaz tabusunun yıkılması lazım. Eskiden bir tenisçiye baktığınızda çok ince yapılı vücutları olduğunu fark ederdik. Artık tüm tenisçiler devasa adamlar. Çünkü görüldü ki kas gücü ne kadar yüksekse performans da o kadar artıyor. O yüzden küçük yaştan itibaren kardio antrenmanları, güç antrenmanları yapılmalı. Güç antrenmanları çocukların kas gücünün inanılmaz gelişmesine neden oluyor. Aslında amaçlanan şu olmalı; çocuk 16-17 yaşına geldiğinde boyları gibi, kas güçleri de en yüksek seviyeye çıkmalı. Artık genç yaşta spor yapanlar, yaptığı sporun dışında haftada 1 ya da 2 gün daha yüksek kas egzersizine katılıyor.
Yanlış: Spor yapmak rutin ve kolay başlanabilir bir şey.
Doğru: Her sporun kendine ait bir hazırlık dönemi ve o dönemle ilgili olarak yapılması gereken çeşitli özel bilgilendirmeler var. Mesela bir çocuğun basketbol yeteneğini artırmak için kas gevşetme egzersizlerini çok iyi yapması lazım, çok iyi bir basket antrenörünüzün olması lazım. Etle beslenme düzenine geçmek gerekir çünkü basketbol efor gerektiren bir spor. Ama okçuluk yapıyorsa çocuk omuzla ilgili egzersizleri çok iyi öğrenmesi şart. Normal eğitiminin dışında çalışmalı ki, hem o kası zorlayıp yırtmasını önlemeli hem de kasını güçlendirmeli. O yüzden herşey eğitimle başlıyor. Eğitim yoksa spora agresif bir giriş oluyor. Ve sakatlanmalar yaşanıyor. Gençler bizden daha hırslı. Bir şeylere çabuk ulaşmak istiyorlar. Tempolarını çok güçlü yukarı çıkarma yetenekleri de var ama tempolarını yukarı çıkarırken kas gücünü yukarı çekmezlerse sakatlıklar yaşanıyor.
Yanlış: Spora erken başlarsa sakatlanır.
Doğru: Çocuklarda spora başlama yaşı 6-7 yaş civarında. Takım ya da profesyonelleşme ise 10 yaş civarında. Haftada 5-6 antrenman yapmaları ya da agresif bir noktaya gelmeleri 11-12 yaşı buluyor. O yüzden sakatlanmalar 12 yaş civarında başlıyor.
Yanlış: Çocukların ve yetişkinlerin sakatlanmaları farklıdır!
Doğru: Yetişkin sakatlanmalarıyla çocuk sakatlanmasının bir farkı yok. Yetişkinlerde yapılan çeşitli yanlışlar, çinko eksikliği, doğru ayakkabı kullanmama, oksijenasyon seviyesinin ayarlanmaması sorunları var. Çocukların spora zorlanması sonucunda bizde olduğu gibi menisküs yırtıkları, bağ problemleri, aşil tendon sorunları, stres kırıkları gibi sorunlar birebir yetişkinlerle aynı şekilde oluyor. Tek avantajları şu, yetişkinlerdi iyileşme süreçleri daha yavaş giderken, çocuklarda iyileşmeler daha kolay ve hızlı oluyor. Yine erişkinlere nazaran cerrahi tedavilere ihtiyaçları daha az. Etkilenen bölge diz ve ayak bölgesi olduğu zaman kırık içermediğinde genellikle fizik tedaviyle bu işin altında kalkılabiliyor.
Yanlış: Çocuktur geçer!
Doğru: Çocuklardaki en büyük sıkıntılardan biri bazı sakatlanmaların pas geçilmesi. “Gençtir olur, yeni başladı” gibi bahanelerle hiçbir sakatlanmayı ya da yaralanmayı pas geçmemek gerekir. Genç ya da çocuk olmaları sakatlanmayacakları ya da bir kas problemi yaşamayacakları manasına gelmiyor. Genç olmaları daha iyi iyileşecekleri manasına geliyor ama tedavi görmedikleri takdirde iyileşemezler. Onun için belli bir tedavi protokolüne uygun şekilde tedavi görmeliler.
Yanlış: Spora hazırlık şart değil!
Doğru: Gençlerin spora hazırlık döneminin de erişkinler gibi özenle yapılmasına ihtiyaç var. Bu yapılmadığı takdirde sakatlık ortaya çıkıyor. Hangi sporu yapılacaksa onunla ilgili bilgi alınması gerekiyor. Bu spor esnasında ne tür cihazlar kullanılacağından, hangi kasların çalışacağına kadar detaylı bir bilgi olmalı. Ayrıca çocuğun düzenli antrenman yapmasının sağlanması gerekiyor. Sporun dışındaki zamanlarda güçlendirme antrenmanlarının yaşantının içinde olması gerekiyor. Ve gıda alımı çok önemli. Çünkü çok yüksek tonajlı bir büyüme gösterilen dönemden söz ediyoruz. Haftada 3-4 gün kas sporu yapacaksa bir diyet uzmanıyla görüşüp alınacak gıdaların ne olduğuna dair bilgilerin alınması gerekiyor. Ve son olarak uyku düzeneğinin çok mükemmel olması gerekiyor. Çünkü büyüme hormonu uyku esnasında salınıyor. Eğer uyku kötüyse büyüme hormonu salgılanmıyor, bu hormon salgılanmadığı için koruyucu faktör ortaya çıkmadığı için sakatlanmalara neden oluyor.
Sakatlanma doğru tedavi edilmezse kalıcı sorunlar ortaya çıkar!
- Basketbol, futbol, voleybol gibi sporlarda yaralanmalar düşme, çarpma ve travma bazlı oluyor. Tenis, koşu, atletizm gibi sporlarda ise kişinin genellikle aşırı kullanımdan dolayı yaralanmaları oluyor.
- Sakatlık iyi tedavi edilmezse bu kalıcı bazı sorunlara neden oluyor. Kalıcı kıkırdak problemleri ya da kişinin spor yapmasını engelleyen çeşitli bağ problemleri oluşabilir. Tekrarlayan ayak bileği dönmesi problemi ortaya çıkabilir. Bu kişilerde ne yazık ki burkulma probleminden dolayı spor yapamaz hale geliyor. Önemli olan şey bu sıkıntıları doğru zamanda engelleyip doğru zamanda tedavi edip kronik hale gelmeleri engellemek.
