Arkas Koleksiyonu’ndan, Osmanlı saray halıcılığının devamı niteliğindeki nadide Kumkapı halıları, İstanbul’da ilk defa Türk ve İslam Eserleri Müzesi’nde sergileniyor. İstanbul Halı İhracatçıları Birliği (İHİB) tarafından bu yıl ikinci kez düzenlenen İstanbul Carpet Week kapsamındaki Arkas Koleksiyonu’nda Kumkapı Halıları Sergisi, 5 Ekim’de ziyarete açıldı.
İstanbul Halı İhracatçıları Birliği tarafından bu yıl 1-5 Ekim tarihlerinde ikincisi düzenlenen İstanbul Carpet Week (İstanbul Halı Haftası) kapsamında Arkas Koleksiyonu’nda Kumkapı Halıları Sergisi açıldı. Anadolu halıları ve Osmanlı saray halıları olarak iki ana tema çerçevesinde oluşturulan Arkas Halı Koleksiyonu, 16. yüzyıldan 20. yüzyıla uzanan döneme ait önemli örnekler içeriyor ve dünyadaki önemli halı koleksiyonları arasında gösteriliyor. Koleksiyonun dünyada çok az örneği bulunan ipek Kumkapı halılarından oluşan bölümü, İstanbul’da ilk defa Türk ve İslam Eserleri Müzesi’nde sergileniyor. İki ay boyunca ücretsiz olarak ziyarete açık olacak sergide, dünyadaki en geniş Kumkapı halı koleksiyonundan örnekler yer alıyor.
İKİ ÇOK ÖNEMLİ KOLEKSİYON BİR ARAYA GELDİ…
Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Anadolu’nun çeşitli yörelerindeki cami, türbe ve diğer dini yapılardan toplanan ve zaman zaman da satın alınma yoluyla elde edilen ve sayısı 1.700’ü bulan nadide halılarla dünyadaki en önemli koleksiyona sahip. Bu nedenle müze, uzun yıllar yabancı yayınlarda bir “Halı Müzesi” olarak tanınmış. Arkas Halı Koleksiyonu, 16. yüzyıldan 20. yüzyıla uzanan döneme ait önemli örnekler içeriyor ve dünyadaki önemli halı koleksiyonları arasında gösteriliyor. Kumkapı halılarının öncü ustaları, Agop Kapucuyan’dan Zareh Penyamin’e, Tosunyan’dan Garabed Apelyan’a kadar önemli halı ustalarının yaptığı nadide örnekleri bünyesinde bulunduran koleksiyon, 32 eseri sanatseverlerle buluşturuyor. Arkas Koleksiyonu’ndan Kumkapı Halıları Sergisi ile eş zamanlı olarak, restorasyonu tamamlanan bazı halılar da Türk ve İslam Eserleri Müzesi’nde ilk defa sergileniyor. Bu nedenle, Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu ve Arkas Koleksiyonu olarak iki çok önemli koleksiyonun bir araya geldiği sergi, halı sanatı ile ilgilenenlerin mutlaka görmesi gereken bir sergi olarak dikkat çekiyor.
AÇILIŞTA “TÜRK HALISI” VURGUSU…
Serginin açılışında konuşan Arkas Holding Yönetim Kurulu Başkanı Lucien Arkas, geçmişten bugüne binlerce yıllık geleneği yansıtan halının, Türkiye’nin en önemli kültürel miraslarından biri olduğuna dikkat çekerek, halı sanatının korunması ve desteklenmesi gereken bir değer olduğunu vurguladı. Lucien Arkas konuşmasını; “Ailemden kalma halıları 90’lı yılların başından bu yana aldığım antika halılarla zenginleştirdim. Halı kültürü ve sevgisi ailemden geliyor. Arkas Halı Koleksiyonu’nu ilk defa 2015 yılında İzmir’de Arkas Sanat Merkezi’nde sergilemiştik. Bu sergi vesilesiyle bir kez daha sanatseverlerle paylaşarak, bu nadide eserlerin anlaşılıp benimsenmesine katkıda bulunmayı, yeni bilimsel çalışmalara kaynak oluşturmayı ve ülkemizde halıcılığın yeniden eski parlak günlerine kavuşmasını diliyorum” sözleriyle sürdürdü.
HALI MERAKLILARI İÇİN EŞSİZ BİR KOLEKSİYON…
İHİB Yönetim Kurulu Başkanı Uğur Uysal ise; “Bu heyecan verici çalışmayla birlikte bir taraftan kültürel mirasımızı korurken, diğer taraftan da halı meraklılarının en iyi koleksiyonları görmesini hedefliyoruz. Sayın Lucien Arkas’a bu değerli halı koleksiyonunu paylaştığı için teşekkür ediyoruz” diyerek serginin önemini vurguladı. Türk ve İslam Eserleri Müzesi Müdürü Seracettin Şahin da, Türk halıları hakkında bilgilendirmede bulunduğu konuşmasını; “Cumhuriyetin ilanından sonra Türk ve İslam Eserleri Müzesi adını alan müze, 1983 yılından beri bugün içinde bulunduğu İbrahim Paşa Sarayı’nda yer alıyor. Anadolu’nun çeşitli yörelerindeki cami, türbe ve diğer dini yapılardan toplanan ve zaman zaman da satın alınma yoluyla elde edilen halılar, 1.700’ü bulan sayısıyla dünyadaki en önemli koleksiyon haline geldi ve müzenin uzun yıllar yabancı yayınlarda bir ‘Halı Müzesi’ olarak tanınmasına neden oldu. İstanbul Halı Haftası kapsamında İHİB (İstanbul Halı İhracatçılar Birliği) işbirliğiyle müzemizin Divanhane bölümünde 15-17. Yüzyıl Osmanlı Halıları Sergisi kapsamında toplam 21 adet halı seccade sergilendi. Halılar, batıya ihraç edilen ve Avrupalı ressamların adları ile anılan Lotto, Holbein, Crivelli ve Belini halıları, Uşak, Orta Anadolu, Konya, kabe tasvirli mihraplı ve yıldızlı saf seccadeler, Sütunlu, Marpuşlu, Lâdik ve Transilvanya halı seccadelerden oluşuyor ve müzemizin önemli derecede teşhir ihtiyacını karşılayan bir kalıcı sergi özelliğini taşıyor” sözleriyle tamamladı.
KUMKAPI HALILARININ SIRRI…
Avrupa ve ABD’de müze ve özel koleksiyonlarda önemli sayıda örnekleri bulunan Kumkapı halıları, özellikle 1950’li yıllardan itibaren yurt dışındaki müzayedelerde sıkça gündeme geliyor. Halı dünyasında üstün vasıfları ile şöhret kazanan bu halılar, ayrıca önemli bir piyasaya da sahip. Özel teşebbüs üretimi olan bu halılar, saray halıları ekolünün devamı ve türevi olmalarıyla öne çıkıyor. Örnekleri arasında Osmanlı Saray Halıları’nın ihtişamlı dönemini oluşturan 16. yüzyıl halılarının yakın benzerleri olduğu gibi, az farklı türevleri ve minyatür esprisinde, natüralist yaklaşım içerisinde ve hayvan figürlü İran tarzında olanları da bulunuyor. Gördes ilmeli olan Kumkapı halıları, kompozisyon olarak sonsuz raport (tekrar) düzeninde Orta Halıları ve Seccadeler olmak üzere iki gruba ayrılıyor. Seccade türünde olanlar, çeşitli mihrap formları sergiliyor. Desen özellikleri bakımından da bu halılarda İran ve Osmanlı olmak üzere iki tarzın etkisi görülüyor. İran etkisinde olanların orta kompozisyonlarında Hatayi süslemeler arasında natüralist tarzda hayvan figürleri göze çarpıyor. Klasik dönem Osmanlı Saray Sanatı ekolünün etkisi altıda olanlarda ise “Saz Yolu Üslubu” öne çıkıyor.
KAYBOLMAYA YÜZ TUTMUŞ BİR USTALIĞIN YAŞAMASINA DESTEK…
Kumkapı halı tasarımcılarının yöntem olarak dönemlerine göre daha eski halıları örnek almaları ve ufak değişikliklerle klasik örneklerin türevi tasarımlar oluşturmayı tercih etmeleri, klasik dönem örneklerinin karakteristiğini devam ettiriyor. Kumkapı halıları ayrıca, zengin desen paletinden seçme ürünler şeklinde çeşitlilik sergiliyor. Dokumada kullanılan gümüş iplik, bu halıların öne çıkan özelliği olarak dikkat çekiyor. Ayrıca ipek ve gümüşün birlikte kullanımı, halı yüzeyinde yüksek ve alçak yüzeyler oluşturulmasına imkân veriyor. Türkiye coğrafyasının halı kültürünün hüküm sürdüğü önemli uygarlıklara ev sahipliği yaptığı düşünüldüğünde “Arkas Koleksiyonu’ndan Kumkapı Halıları Sergisi”, kaybolmaya yüz tutmuş bir ustalığın yaşamasına destek olarak önemli bir görevi yerine getiriyor.
